اصول اخلاقی انتشار مقاله
دانشنامهی علوم قرآن و حدیث در زمینهی مباحث اخلاقی و قانونی پژوهش از اصول و ضوابط کمیتهی اخلاق بین المللی نشر(COPE) پیروی میکند.
با توجه به اینکه همهی مقالات فارسی ابتدا در سامانهی سمیم نور مشابهت یابی میشوند، برای تسریع فرایند داوری بهتر است نویسندگان محترم قبل از ارسال مقاله، از اصالت مقاله خود از طریق این سامانه مطمئن شوند.
وظایف اخلاقی و قانونی نویسندگان:
۱. مسئولیت نهایی محتوای مقاله بر عهدهی نویسنده (یا نویسندگان) مقاله است.
نویسنده نباید مقاله یا بخشی از آن را هم زمان به نشریهی دیگری یا برای ارائه در کنفرانس یا موارد مشابه ارسال کرده باشد. در صورت مشخص شدن این موضوع، مقاله از روند مجله خارج شده و مطابق مقررات با نویسندگان برخورد خواهد شد.
- ۳. نویسنده باید درپژوهش خوداز هر نوع رفتار غیر اخلاقی پژوهشی از قبیل: جعل دادهها، تحریف دادهها، سرقت علمی، بهره گیری از دیگران برای انجام پژوهش و ذکر نام خود به عنوان نویسنده، ارسال مجدد مقاله یا بخشی از مقاله خود که در نشریات داخلی یا خارجی به چاپ رسیده است، پرهیز کند.
- ۴. مقاله باید از هر نوع سرقت علمی (از آثار خود یا دیگران، اعم از نقل عبارت یا نقل به مضمون یا سرقت ایده دیگران بدون استناد) عاری باشد و نویسندگان موظف هستند قبل از ارسال مقاله به مجله، از درستی و صحت کار خود مطمئن باشند.
- ۵. نویسندگان موظف هستند هرگونه تضاد منافعی را که احتمالاً بر نتیجهی پژوهش و یا تفسیر یافتههای آنها تأثیرگذار بوده و یا باعث تعارض احتمالی با منافع سایر مؤسسات یا افراد باشد را به صورت شفاف مطرح کنند.
- ۶. در صورت وجود منابع مالی حامی پژوهش کاملاً باید روشن و شفاف باشد بنابراین باید فرم عدم تعارض را همراه مقاله ارسال کنید.
۷. اگر نویسندهای در هر مرحله (قبل از انتشار یا بعد از انتشار مقاله) متوجه اشتباه یا بیدقتی مهمی در اثر خود شود، موظف است مراتب را بهسرعت به مجله اطلاع دهد.
۸. نویسندهی مسئول باید همزمان با ثبت مقاله، اسامی و اطلاعات همهی نویسندگان همکار را نیز در سامانه ثبت کند.
- تغییر اسامی نویسندگان همکار و نویسنده مسئول تا قبل از مشخص شدن نتیجهی داوری و آن هم با تأییدیه و امضای همهی نویسندگان امکان پذیر است، بعد از پذیرش مقاله به هیچ وجه امکان تغییر اسامی نویسندگان، ترتیب نویسندگان و نویسنده مسئول امکان پذیر نمی باشد.
۹. لازم است فرم تعهد نامهی اصالت توسط همهی نویسندگان مقاله امضاء و همراه با مقاله ارسال گردد. مسئولیت درستی محتوای مقاله با همهی نویسندگان است.
۱۰. مقاله باید از هر نوع تبعیض نژادی، قومی، جنسیتی و سیاسی عاری باشد.
۱۱. برای رعایت محرمانه بودن فرایند ارزیابی، نویسندگان باید در مقاله از ارائه هر گونه اطلاعاتی که منجر به شناخته شدن آنها شود، پرهیز کنند.
- ۱۲. استفاده از جدولها، تصاویر، نمودارها و پرسشنامه تدوینشده توسط دیگران، در مقاله یا گزارش پژوهشی، مستلزم ارجاع به متن اصلی است.
۱۳.استناد به منابع معتبر: منابع استفاده شده در تدوین مقاله، باید موثق و معتبر باشند و نباید از منابع مشکوک یا فاقد اعتبار علمی استفاده یا به آنها استناد کرد.
۱۴.چنانچه نویسنده(گان) مقاله در هر مرحله از بررسی مقاله و قبل از انتشار تصمیم به بازپس گیری مقاله از مجله بگیرند، باید این درخواست با امضاء و تایید همهی نویسندگان از طریق سامانه به مجله ارسال گردد. نویسندگان موظف به پرداخت و جبران همه هزینه های صرف شده در مورد مقاله هستند.
- ۱۵. بعد از انتشار مقاله، نویسندگان صرفاً در صورت وجود خطا و اشتباهات غیرقابل اصلاح در مقاله، میتوانند تقاضای حذف مقاله را از مجله داشته باشند. این درخواست باید با امضاء و تأیید همهی نویسندگان و ذکر همهی دلایل درخواست حذف مقاله به مجله ارسال گردد. هیأت تحریریه بعد از بررسی دلایل تصمیم گیری خواهد کرد. همچنین بعد از حذف مقاله، در اولین شماره جاری مجله دلایل این اتفاق توسط سردبیر به جامعه علمی اعلام خواهد شد.
وظایف اخلاقی و قانونی داوران:
۱. داوران باید با بررسی محتوایی و کیفی مقاله، به سردبیر و اعضای هیأت تحریریه در پذیرش یا رد مقاله کمک نموده و با ارسال اصلاحیه به نویسندگان، در ارتقای سطح کیفی مقاله و مجله سهیم باشند.
۲. داور می بایست بلافاصله پس از بررسی خلاصه مقاله، سردبیر نشریه را از تصمیم خود در مورد پذیرش یا عدم پذیرش داوری (به دلیل نبودن موضوع مقاله در حوزه کار داور، کمبود وقت یا …) مطلع نماید. و در صورت پذیرش داوری، مقاله را در زمان مقرر داوری کند.
۳. اگر مقاله خارج از حوزهی تخصص داور است، باید از ارزیابی آن امتناع ورزد.
۴. داوران باید به محرمانه بودن فرایند ارزیابی احترام بگذارند و نباید اطلاعات مربوط به مقاله را قبل، حین و بعد از داوری در اختیار دیگران قرار دهد.
۵. داوران باید مقالات را به طور عینی، بی طرف و عادلانه ارزیابی کنند و از جهتگیریهای شخصی در توصیهها و قضاوتهای خود اجتناب کنند.
- داوری مقالهها میبایست بر اساس مستندات علمی و استدلال کافی باشد و با وضوح و روشنی بیان شود و از دخالت دادن مسائل قومی، ملیتی، نژادی، سیاسی، مذهبی و جنسیتی در داوری پرهیز شود.
- داوران موظف هستند منابعی را که نویسنده به آنها ارجاع داده شناسایی و بررسی نمایند.
- داوران موظف هستند درصورت مشاهده هر گونه شباهت یا همپوشانی بین اثر ارسالی و مقالهای دیگر، مراتب را به سردبیر اطلاع دهند.
- داوران نباید از اطلاعات یا ایدههایی که در فرایند ارزیابی به دست آوردهاند، برای منافع شخصی استفاده نمایند.
۱۰.لازم است از ارزیابی مقالاتی که از نظر آنها مشمول تضاد منافع اعم از منافع مشترک مالی، سازمانی، شخصی و یا هرگونه ارتباط یا پیوندهای دیگر با شرکتها، نهادها یا افراد مرتبط با مقالات است، امتناع کنند.
- داوران در صورت آگاهی از هویت نویسنده، بدون اجازه سردبیر نباید مستقیماً وارد بحث و ارتباط با وی شوند.
- در صورتی که داوران مقاله متوجه شدند مقاله برای نشریه دیگری ارسال شده است یا اینکه مقاله برگرفته از آثار چاپ شده یا چاپ نشده دیگران است، باید سردبیر را در جریان قرار دهند.
- داوران باید از بکارگیری عبارات توهین آمیز، خشن و غیر علمی در داوری پرهیز کنند.
۱۴. داوران نباید داوری مقاله را بدون اطلاع سردبیر، به شخص دیگری واگذار کنند.
سرقت علمی
- مطابق کمیتهی اخلاق بین المللی نشر(Cope) مراد از سرقت علمی این است که نویسنده مطالب یک اثر چاپ شده یا نشده (مقاله، کتاب، پایان نامه و …) را (عیناً یا با تغییر در عبارات، ولی با حفظ سبک نگارشی نویسنده اول، یا با عبارت و سبکی متفاوت)، یا ایده دیگران را بدون استناد به منبع اصلی، در مقاله خود ذکر کرده باشد.
- در سرقت علمی تفاوتی نمیکند نویسنده مطالب چاپ شده قبلی خود را بدون استناد به اثر اولیه مجدداً به چاپ برساند یا مطالب چاپ شده یا چاپ نشده دیگران را. در هر صورت استفاده از آثار دیگران بدون آنکه به آنها ارجاع داده شود و تلقی آن به عنوان اثر خود، سرقت علمی محسوب میشود.
- دانشنامهی علوم قرآن و حدیث تلاش دارد تا از هر نوع سرقت علمی در مقالات پیشگیری کند. از این رو همهی مقالات، قبل از مرحلهی داوری، از طریق نرم افزار سمیم نور مشابهت یابی میشوند. در صورتی که مشخص شود در مقاله سرقت علمی صورت گرفته است، مقاله رد میشود.
- اگر بعد از انتشار مقاله مشخص شد نویسندهای مرتکب سرقت علمی شده است مقاله از روی سایت مجله برداشته شده و هیأت تحریریه در جریان قرار میگیرند.
